2.2.3 Toegankelijkheid van zorg

De toegankelijkheid van de GGZ blijft onder druk staan. De vraag is onverminderd hoog en de behandelcapaciteit is schaars en slecht verdeeld (qua soort behandelingen en topografisch). Ondanks alle inspanningen blijven de wachttijden te lang. We blijven streven naar een goed toegankelijke GGZ voor onze verzekerden. Dat vraagt inspanningen van alle partijen. CZ groep koopt extra zorg in als die bijdraagt aan het verkorten van de wachtlijsten boven de Treeknorm (zie bijlage 2). Zorgaanbieders maken keuzes, zodat ook de toegankelijkheid voor de complexe doelgroep en het hele behandelvolume toeneemt. Cliënten maken meer gebruik van digitale (zelf)hulpmiddelen en worden hiertoe gestimuleerd. Deze inspanningen staan centraal binnen de transformatieplannen uit het IZA.

Zorgplicht

Als zorgverzekeraar hebben wij een zorgplicht: wij moeten zorgen voor tijdige, kwalitatief goede en passende zorg voor onze verzekerden. Ook de zorgaanbieder heeft hierin een verantwoordelijkheid: als die voor een nieuwe cliënt geen zorg kan leveren binnen de Treeknorm, moet hij/zij een passende oplossing voor deze verzekerde zoeken. Als dat niet lukt, kan hij/zij contact opnemen met het CZ Zorgteam (new window). Als de zorgaanbieder zich genoodzaakt voelt om een cliëntenstop in te voeren voor nieuwe aanmeldingen, dan verwachten wij dat hij/zij dit plan vooraf communiceert met CZ Zorginkoop en dat de cliënten die zich hebben aangemeld worden doorverwezen naar het CZ Zorgteam (new window). Zij kunnen hen helpen om een andere zorgaanbieder te vinden. De huidige arbeidsmarktproblematiek vraagt om meer afstemming met de zorgaanbieders over de Treeknormen waarbinnen cliënten geplaatst of doorbemiddeld worden. Bij afwijkingen of oplopende wachttijden boven de Treeknorm verwachten wij dat zorgaanbieders dit zo snel mogelijk bij CZ groep melden. 

Betrouwbare wachtlijstinformatie delen

Uit onderzoek[1] blijkt dat de wachtlijsten in de GGZ niet goed zijn vastgelegd. Zorgaanbieders maken fouten bij het aanleveren van deze informatie aan de NZa, waardoor die gegevens niet betrouwbaar zijn. Om onze zorgplicht goed in te vullen, hebben wij betrouwbare wachtlijstinformatie nodig. Daarom vragen wij deze informatie mogelijk op bij zorgaanbieders. Daarbij houden we de administratieve lasten zo laag mogelijk.

Delen van de in- en exclusiecriteria met verwijzers en het CZ Zorgteam

Om inzicht te krijgen in de gehanteerde in- en exclusiecriteria en proceskenmerken, doen we een uitvraag via VECOZO bij alle zorgaanbieders die een overeenkomst met CZ groep hebben of willen aangaan (zie hoofdstuk 3). De uitkomsten hiervan delen wij met verwijzers, regionale transfermechanisme(n) en het CZ Zorgteam om de toegankelijkheid van de zorg te optimaliseren en onnodige horizontale verwijzingen (en daarmee onnodig wachten) te voorkomen.

Consultatiefunctie voor het sociaal domein

Voor de inkoop van de prestatie ‘consultatiefunctie voor het sociaal domen’ verwijzen wij u naar onze website voor meer informatie. Afspraken rond deze inkoop worden in afstemming met andere verzekeraars en zorgaanbieders gemaakt op basis van de kennis en ervaringen van de afgelopen jaren.

Zorgcoördinatie

Zorgcoördinatie ondersteunt patiënten en zorgaanbieders om passende zorg te vinden bij een acute zorgvraag. Dit kan bijvoorbeeld gaan om de huisartsenpost, ambulancezorg, acute GGZ of ongeplande nachtzorg. Ook kan zorgcoördinatie helpen bij het afschalen van de urgentie van de (acute) zorgvraag (triage) en bij het vinden van vervolgzorg voor een patiënt, bijvoorbeeld een bed voor eerstelijnsverblijf. Zorgcoördinatie kan bijdragen aan de toegankelijkheid en kwaliteit van de acute zorg in Nederland door zaken regionaal en in samenwerking met meerdere zorgaanbieders te organiseren. Voor patiënten blijft de toegang tot acute zorg overzichtelijk, want zorgcoördinatie komt samen in één (virtueel) loket.

In het IZA hebben alle partijen afgesproken dat zij streven naar een landelijk dekkende inkoop van zorgcoördinatie vanaf 1 januari 2025. Zij werken hiervoor samen aan een implementatieplan. We verwachten dat u hier als zorgaanbieder aan meewerkt. Het Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ) voert de regionale uitwerking van de zorgcoördinatie uit. De zorgverzekeraars volgen de ontwikkelingen en publiceren waar nodig aanvullend beleid.

Verwijsdatum op de nota in 2026

Om verzekerden (zo veel mogelijk) binnen de Treeknormen toegang te geven tot zorg, hebben zorgverzekeraars beter inzicht nodig in de wachttijdinformatie van zorgaanbieders. Met de huidige sturingsinformatie lukt dat onvoldoende. Daarom zijn we met het veld op zoek naar gepaste oplossingen. In 2024 is de NZa gestart met een pilot om wachttijdinformatie af te leiden uit de declaratiedata, waarbij zij gebruikmaakt van het informatie-element ‘verwijsdatum’. Deze pilot wordt in 2025 voortgezet. Vooralsnog is het onduidelijk of de NZa de ‘verwijsdatum’ per 1-1-2026 of 1-1-2027 verplicht stelt in het declaratieverkeer.

Op dit moment leveren al veel zorgaanbieders de verwijsdatum aan. Vooruitlopend op een mogelijke verplichting vragen wij alle GGZ-aanbieders om de verwijsdatum mee te geven in het declaratieverkeer.

Prikkels om de toegankelijkheid te vergroten

Om de wachtlijsten te verminderen, moeten extra mensen worden behandeld met de huidige capaciteit, in ieder geval binnen de monodisciplinaire zorg. Hiervoor moet zo’n 6% van de behandelcapaciteit worden vrijgespeeld, of moeten 6% meer cliënten worden behandeld binnen dit type zorg. CZ groep hanteert daarom prikkels die de doorstroom stimuleren, zoals het aandeel (nieuwe) cliënten dat een aanbieder in zorg kan nemen, goede screening die tot minder instroom leidt, wachtlijstinformatie- en transparantie, en de hoeveelheid inclusiecriteria.

Levensbeschouwelijke overtuiging

Iemands levensbeschouwelijke overtuiging, culturele achtergrond of godsdienstige gezindheid kan van invloed zijn op de manier waarop diegene in contact wil staan met zorgverleners of zorg af wil nemen. CZ groep vindt het belangrijk dat de zorgaanbieder daar bij de invulling van de zorgvraag zo veel mogelijk rekening mee houdt.

Digitale zorg

We hebben onze visie en ambities op het gebied van digitale zorg verder uitgewerkt op https://www.cz.nl/zorgaanbieder/zorginkoopbeleid/digitale-zorg. Daarnaast vindt u in de Gezamenlijke ambities Zorginkoop digitalisering en gegevensuitwisseling de afspraken die we op ZN-niveau hebben gemaakt om effectieve digitale zorg veilig en betrouwbaar op te schalen.

Aanvullende zorginkoop

Aanvullende zorginkoop moet bijdragen aan het terugdringen van de wachtlijsten boven de Treeknorm. Een zorgaanbieder kan alleen een verzoek voor aanvullende zorginkoop indienen als die al is gecontracteerd en als die meer verzekerden in behandeling kan nemen. Een zorgaanbieder met een omzetmaximum kan zich melden voor aanvullende zorginkoop als 70% van het afgesproken omzetmaximum is bereikt. Bij de beoordeling van de aanvraag bekijken we de parameters die in de overeenkomst zijn overeengekomen en of de wachtlijsten voor de doelgroep boven de Treeknorm liggen. Wij verwachten dat de knelpunten qua wachtlijsten besproken zijn met de regionale taskforce of het regionale transfermechanisme, voordat de aanvraag tot aanvullende zorginkoop wordt ingediend.
Deze procedure geldt niet voor ongecontracteerde instellingen die zich na de sluiting van de procedure ‘Nieuwe instellingen 2026’ melden voor een overeenkomst voor 2026. De volledige procedure voor aanvullende zorginkoop vindt u in bijlage 2.

• 1Het onderzoek van Xander Koolman Wachttijden GGZ - Vrije Universiteit Amsterdam