1.1 Trends en ontwikkelingen

De druk op de eerstelijnszorg wordt steeds groter. Dat komt door veranderingen binnen het zorglandschap en de veranderde demografie van de Nederlandse bevolking. Zo zien we nog steeds een stijging van het aantal Nederlanders met overgewicht. Volgens het RIVM heeft op dit moment de helft van de volwassenen overgewicht, waarvan 14% ernstig overgewicht (obesitas). Van de kinderen tussen de 4 en 17 jaar heeft 16% overgewicht, waarvan 3,5% ernstig. Uit het trendscenario corona-inclusieve Volksgezondheid Toekomst Verkenning (c-VTV) van het RIVM blijkt dat het aantal mensen met overgewicht blijft toenemen. Het c-VTV voorspelt bijvoorbeeld dat het percentage volwassenen met overgewicht stijgt naar maar liefst 62% in 2040. Dit is een verontrustende trend, aangezien overgewicht kan leiden tot leefstijlgerelateerde aandoeningen, zoals diabetes type 2, hart- en vaataandoeningen, kanker, klachten van het bewegingsapparaat en psychische/psychosociale klachten. Ook heeft overgewicht negatieve gevolgen op maatschappelijk en economisch niveau. Bij mensen met overgewicht zien we namelijk meer ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. CZ groep voert actief beleid op overgewicht via de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI). Vanaf 2024 gaan we starten met het inrichten van de ketenaanpakken voor volwassenen en kinderen met overgewicht en obesitas (hierna: ketenaanpakken volwassenen en kinderen).

Gecombineerde Leefstijlinterventie

De GLI is een bewezen effectieve interventie en is geschikt om in te zetten bij mensen met overgewicht. De GLI kan, op indicatie, onderdeel zijn van een ketenaanpak. Door duurzame gedragsverandering wordt ingezet op een gezonde(re) leefstijl, waardoor leefstijlgerelateerde aandoeningen mogelijk kunnen worden voorkomen. CZ groep heeft hierin een actieve rol, door op landelijk niveau deel te nemen aan de duurzame borging van preventie.

Samen met het werkveld verkennen we graag nieuwe ontwikkelingen en innovaties op het gebied van de GLI. Daarmee kunnen we onze verzekerden nu en in de toekomst goede leefstijlzorg bieden. Een eerste ontwikkeling is de inzet van een (deels) digitale GLI. Via een pilot doen we ervaring op met de implementatie van digitale zorgverlening binnen de leefstijlgeneeskunde. Een tweede ontwikkeling is de inzet van GLI op maat. We horen dat de reguliere opzet van de GLI op individueel niveau niet altijd passend is. Daarom willen we met deze pilot ervaring opdoen met een GLI-programma op basis van individuele behandelsessies. Een derde ontwikkeling is de uitbreiding van verwijzers naar de GLI, naast de huisarts. Wij zien de huisarts als meest geschikte verwijzer voor de GLI vanwege zijn poortwachtersrol voor de zorg. Door deze rol zou hij het beste zicht hebben op de (medische) voorgeschiedenis van de verzekerde. Mede hierdoor accepteren wij momenteel enkel de huisarts als verwijzer. Vanuit het veld krijgen we echter signalen dat er een behoefte is om ook de medisch specialist of bedrijfsarts te laten verwijzen naar de GLI. Wij volgen hierin de ontwikkelingen op landelijk niveau. Alle voorbeelden met positieve resultaten willen we de komende jaren opschalen en structureel gaan inbedden in ons zorginkoopbeleid.

Ketenaanpak

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) zijn respectievelijk op 16 september 2022 en 31 januari 2023 jl. gepubliceerd. Gezond leven en preventie heeft in beide akkoorden een belangrijke rol. In het IZA staat dat zorgverzekeraars en gemeenten samen de verantwoordelijkheid hebben om per 1 januari 2024 vijf ketenaanpakken in te kopen. De ketenaanpak volwassenen en ketenaanpak kinderen zijn daar twee voorbeelden van.

In het GALA wordt een ketenaanpak als volgt beschreven: ‘Bij ketenaanpakken gericht op preventie en gezondheid over de domeinen (Zvw, Wpg, Wmo en/of Jeugdwet) heen, is sprake van een aanpak die bestaat uit meerdere onderdelen. Afhankelijk van het onderdeel is ofwel de zorgverzekeraar verantwoordelijk, ofwel de gemeente. Ook kan er sprake zijn van een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Goede afspraken tussen de beide financiers is dus essentieel om tot effectief ketenaanbod te komen, waarbij de verschillende onderdelen van de aanpak aan elkaar verbonden zijn.’

Zodra landelijk duidelijk is hoe deze ketenaanpakken definitief worden vormgegeven, kunnen wij ons beleid nader invullen. Daarna publiceren wij een aanpassing en/of aanvulling op het zorginkoopbeleid op onze website.

Waar mogelijk sluit CZ groep aan bij de landelijke afspraken over regionale samenwerking. Via een regiobeeld (en regionale samenwerkingsafspraken) kan de zorginkoop regionaal worden ingericht. Het zorglandschap en de zorgvraag kunnen per regio sterk verschillen. Daarom is het van belang dat de zorg afgestemd wordt geleverd: over de sectoren heen en in samenhang met het sociaal domein. Betere afstemming en daadwerkelijke samenwerking binnen de regio moeten ertoe leiden dat het zorg- en voorzieningenaanbod in de regio aansluit bij de (zorg)vraag van de inwoners en dat de kwaliteit en de beschikbaarheid van de zorg geborgd is. De manier waarop de regionale samenwerking vorm krijgt, kan per regio verschillen en is afhankelijk van de regionale stakeholders.

Het Healthy Life-concept (https://healthylife.ecsplore.nl/) is een mooi voorbeeld waar CZ groep inzet op een regionale aanpak voor volwassenen, waarbij wordt samengewerkt met het lokale beweegaanbod en de zorg dicht bij de verzekerde wordt georganiseerd. Dit is essentieel voor een succesvolle ketenaanpak, waarbij er een gedeelde verantwoordelijkheid is tussen de zorg en het sociaal domein. De samenwerking met het lokale beweegaanbod zorgt er tijdens het GLI-programma voor dat de verzekerde dicht bij huis gestimuleerd wordt om te bewegen. Na afloop van het traject stroomt de verzekerde hierdoor laagdrempelig en duurzaam door naar bijvoorbeeld de lokale sportclub. Leefstijlcoaches moeten inzicht hebben in de sociale kaart van de regio en het lokale beweegaanbod. Zo kunnen zij de verbindende schakel zijn tussen de eerstelijnszorgverleners, de lokale beweegaanbieders en het sociaal domein. De leefstijlcoach zoekt continu afstemming in de wijk en organiseert de zorg op basis van iemands wensen en behoeften. Daardoor kan er beter worden toegewerkt naar een duurzame gedragsverandering.